ეკლესიის გარეთ არსებული „ქრისტიანობა"
ამ თემაზე მსჯელობის სურვილი აღმიძრა იმ შემაძრწუნებელმა რეალობამ, რომელშიც ჩვენი ხალხი იმყოფება. კერძოდ, ხშირად მომისმენია: „ღმერთი მწამს, მაგრამ ეკლესიისა და სამღვდელოების არა მჯერა". რატომ? რაშია საქმე? შესაძლებელისა კი, რომ ღმერთი გწამდეს, ხოლო ეკლესია და მისი იერარქია არა? როგორც ჩანს, შესაძლებელია, რადგან ასეთი რამ ცხოვრებაში გვხვდება. მაგრამ ამ შემთხვევაში ახალი კითხვა იჩენს თავს: როგორია ეს რწმენა და რა შეიძლება ეწოდოს მას? რაც გინდათ, დაარქვით, ოღონდ ქრისტიანულს ვერ უწოდებთ იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ ქრისტიანობა ეკლესიური ერთობის გარეშე არ არსებობს. მოციქული პავლე გვასწავლის, რომ „ეკლესია არის სვეტი და სიმტკიცე ჭეშმარიტებისა" (1 ტიმ. 3, 15-16), რომ ეკლესია არის „ქრისტეს სხეული" (კოლ. 1, 2; ეფეს. 1, 23). მაცხოვარი ბრძანებს: „აღვაშენო ეკლესიაჲ ჩემი, და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას" (მათ. 16, 18). ეხლა ვთქვათ, შეიძლება კი, ქრისტიანი იყო და ქრისტეს ეკლესიაში არ იყო: შეიძლება კი, ღებულობდე ქრისტეს სწავლებას და არ ღებულობდე მის ეკლესიას? არ შეიძლება. ცხოვრებაში კი ვხვდებით ასეთ „რწმენას", მაგრამ ეს არ არის ნორმალური მოვლენა, ისევე როგორც ცოდვა - ღვთის სიმართლისგან განდგომა, რომელსაც ადგილი კი აქვს ადამიანთა ცხოვრებაში, მაგრამ მისი სახელი უსჯულოებაა.
ამ თემაზე მსჯელობის სურვილი აღმიძრა იმ შემაძრწუნებელმა რეალობამ, რომელშიც ჩვენი ხალხი იმყოფება. კერძოდ, ხშირად მომისმენია: „ღმერთი მწამს, მაგრამ ეკლესიისა და სამღვდელოების არა მჯერა". რატომ? რაშია საქმე? შესაძლებელისა კი, რომ ღმერთი გწამდეს, ხოლო ეკლესია და მისი იერარქია არა? როგორც ჩანს, შესაძლებელია, რადგან ასეთი რამ ცხოვრებაში გვხვდება. მაგრამ ამ შემთხვევაში ახალი კითხვა იჩენს თავს: როგორია ეს რწმენა და რა შეიძლება ეწოდოს მას? რაც გინდათ, დაარქვით, ოღონდ ქრისტიანულს ვერ უწოდებთ იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ ქრისტიანობა ეკლესიური ერთობის გარეშე არ არსებობს. მოციქული პავლე გვასწავლის, რომ „ეკლესია არის სვეტი და სიმტკიცე ჭეშმარიტებისა" (1 ტიმ. 3, 15-16), რომ ეკლესია არის „ქრისტეს სხეული" (კოლ. 1, 2; ეფეს. 1, 23). მაცხოვარი ბრძანებს: „აღვაშენო ეკლესიაჲ ჩემი, და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას" (მათ. 16, 18). ეხლა ვთქვათ, შეიძლება კი, ქრისტიანი იყო და ქრისტეს ეკლესიაში არ იყო: შეიძლება კი, ღებულობდე ქრისტეს სწავლებას და არ ღებულობდე მის ეკლესიას? არ შეიძლება. ცხოვრებაში კი ვხვდებით ასეთ „რწმენას", მაგრამ ეს არ არის ნორმალური მოვლენა, ისევე როგორც ცოდვა - ღვთის სიმართლისგან განდგომა, რომელსაც ადგილი კი აქვს ადამიანთა ცხოვრებაში, მაგრამ მისი სახელი უსჯულოებაა.
საინტერესოა, რა კვებავს ცოდვის ამ სახეს, რასაც ეკლესიისაგან განდგომა, მისი უარყოფა ჰქვია? მიზეზი ბევრია, ძირითადში კი ეს სიმრავლე ორ პირობით ჯგუფად შეიძლება დაიყოს. ერთის მხრივ, ეკლესიის უარყოფა, ანუ ეკლესიის წინააღმდეგ ბრძოლა სახელმწიფოებრივ ან საზოგადოებრივ დონეზე, მეორე მხრივ - ეკლესიისაგან განდგომა სუბიექტური, ანუ ინდივიდუალური მიზეზების გამო, რაც რიგ შემთხვევაში პირველი მიზეზიდან გამომდინარეობს, რიგ შემთხვევებში კი საკმაოდ ინდივიდუალურია. ეკლესიის წინააღმდეგ ბრძოლა საზოგადოებრივ თუ სახელმწიფო დონეზე ჩვენთვის საკმაოდ ცნობილია. ეს ნიშნავს სახელმწიფო კანონებით ეკლესიის უფლებებისა და მისი მოღვაწეობის ფარგლების მაქსიმალურ შეზღუდვას - იდეოლოგიურ ომს ეკლესიის წინააღმდეგ, რაც გამოიხატება ხელოვნების და კულტურის გამოყენებით ეკლესიისა და სამღვდელოების დისკრედიტაციაში მხატვრული ფილმების, სპექტაკლების, ტელე-რადიო გადაცემების, ლიტერატურული ნაწარმოებების და სხვადასხვა საშუალებებით. ამ გზით ადამიანის გონებაში, მის ცნობიერებაში ითესება ბოროტი თესლი ურწმუონებისა, ეჭვი და უნდობლობა იბადება ადამიანში ეკლესიისა და სასულიერო პირთა მიმართ, რაც თანდათანობით აცილებს ქრისტიანს (და აძულებს კიდეც) ეკლესიის გარემოს და უცხოს ხდის მისთვის.
ათწლეულების მანძილზე ხელოვნურად იქმნებოდა ადამიანის ცნობიერებაში კარიკატურული წარმოდგენები ეკლესიაზე. და თუ დღეს ვხვდებით ბევრ თანამემამულეში ეკლესიისადმი უნდობლობას და შეიძლება სიძულვილსაც კი, სინამდვილეში ისინი მიმართულია იმ კარიკატურული წარმოდგენებისადმი, როგორადაც აღიქვამენ ეკლესიას, სინამდვილეში კი არ იციან რა არის ეკლესია.
არც თუ დიდი ხნის წინათ იმასაც კი ჰქონდა ადგილი, რომ უშიშროების სამსახური აკონტროლებდა სასულიერო სასწავლებელში შესვლის პროცესებს, და პატიოსან, ჭკვიან, განათლებულ ადამიანებს ათასგვარად ეღობებიან წინ.
რაც შეეხება სუბიექტური მიზეზებით ეკლესიისაგან განდგომას, აქ შევეხებით ეკლესიასთან ინდივიდუალურად დაცილების შემთხვევებს:
მთელი სისრულით აღქმა იმისა, თუ რას წარმოადგენს ეკლესია, მისი ცხოვრების მისტიკური (საიდუმლო) მხარე, მისი სულიერი სიღრმე, გარკვეულწილად აღემატება ადამიანურ ძალებს. ეკლესიურ ცხოვრებას ადამიანი უერთდება არასრულად, ნაწილობრივ, მაგრამ არსებობს ეკლესიის ცხოვრებაში - საიდუმლო ღვთისმსახურებაში - შეღწევის სხვადასხვა ხარისხი. გონებით წვდომა იმისა, რომ ეკლესიაში ხდება, შეუძლებელია, რამეთუ „დიდ არს ღვთის მსახურებისა იგი საიდუმლო" (1 ტიმ. 3-16). საჭიროა ცოცხალი მონაწილეობა ეკლესიის ცხოვრებაში. და მხოლოდ ამ შემთხვევაში იხსნება ეკლესია ადამიანის წინაშე, როგორც უმაღლესი რეალობა. იმისათვის, რომ გაარჩიოს ადამიანმა ეკლესიის არსი სხვადასხვა ფორმით მისი გარეგნული გამოვლინებისაგან, სულაც არ არის საჭირო იყო ღვთისმეტყველი; მაგრამ ვაი, რომ ხშირად ხდება აღრევა მათი, რასაც ალბათ ვერც გაექცევა ადამიანი და ფაქტიურად ხდება ის, რომ თუ ეკლესიის გარეგნულ გაფორმებაში ადამიანს რაღაც არ მოეწონა ან მიუღებელი გახდა მისთვის, ამასთან ერთად შინაგანად, შინაარსობრივადაც სცილდება ეკლესიას.
სწორედ ეს არის საერთო ფსიქოლოგიური ფესვი, საერთო საფუძველი, რომელზედაც აღმოცენდება ხოლმე მეტ-ნაკლები განდგომილება ეკლესიისაგან. მაგ., თუ რომელიმე ეკლესიაში მღვდელი რაღაცით აბრკოლებს ვინმეს (ხმით, მსახურების მანერით, უღირსი საქციელით და სხვ.). დაბრკოლებული ადამიანი ხშირად საერთოდ ტოვებს ეკლესიას. ასეთი მაგალითების მოყვანა მრავლად შეიძლება: მოდით ვიკითხოთ, რატომ აბრკოლებს მღვდლის უღირსი საქციელი ადამიანს მთელი ეკლესიის მიმართ? განა მღვდელი და ეკლესია ერთი და იგივეა? განა ძნელია იმის გაგება, რომ ეკლესია წმიდა რჩება და არ იბილწება მაშინაც კი, თუკი მისი მსახურები უღირსად იქცევიან? ნუთუ მთელი არსი ეკლესიისა სამღვდელოებაში მდგომარეობს? ეკლესია ხომ იესო ქრისტეს მისტიკური სხეულია, რომელსაც გააჩნია ზეციურ უსხეული არსებათა (ანგელოზთა) და წმინდანთა (ადამიანნი, რომლებიც გამართლდნენ ღვთის წინაშე) ერთობა. ამ ერთობას ზეციურ ეკლესიას უწოდებენ. სხვაგვარად შეიძლება მოზეიმე ეკლესია ვუწოდოთ. ეკლესიის თვალხილულ მხარეს შეადგენენ მორწმუნე საზოგადოება და სასულიერო იერარქია სპეციალურად განკუთვნილი საღვთისმსახურო ადგილით, მოციქულთაგან მემკვიდრეობით მიღებული წესებით და ტრადიციებით. მას სხვანაირად მიწიერი, ანუ მებრძოლი ეკლესია ჰქვია. თავი ზეციურის და მიწიერის ერთობისა არის თვით ქრისტე მაცხოვარი. მაგრამ ვაი, რომ ჩვენ - ადამიანებს განზოგადებული მსჯელობა გვახასიათებს ხშირად და იგივე გვემართება ეკლესიასთან მიმართებაშიც: ეკლესიას ედება ხოლმე ბრალი იმაში, რაშიც სცოდავენ მისი მსახურნი. ასეთი საქციელი, რა თქმა უნდა, არ არის სწორი, რადგან ეკლესია არ არის რომელიმე მღვდელი ან ეკლესიის მსახური; და მიუხედავად ამისა, ის ვინც უღირსად იქცევა ეკლესიის წიაღში, ნებსით თუ უნებლიედ, ეკლესიის მტრად გვევლინება და რაც არ უნდა მცდარი იყოს განზოგადების პრინციპით მსჯელობა ეკლესიის შესახებ, ეს ასე ხდებოდა ყოველთვის და ალბათ ასეც იქნება. ადამიანის ცნობიერებაში ღმერთის სახელი სიწმინდესთან, სიმართლესთან, პატიოსნებასთან დაკავშირებული და მისი მსახურისგანაც იგივეს ითხოვს. სწორედ ამიტომაც მართებს ღვთის მსახურს უდიდესი პასუხისმგებლობა ყოველი მისი მოქმედებისას, და არა მხოლოდ მსახურს, არამედ ყოველ წევრს ეკლესიისა, საერონი იქნებიან ისინი თუ სასულიერონი. მათი საქციელის მიხედვით შეიძლება კიდეც იდიდოს ღმერთის სახელი და მისი ეკლესია მართლაც მყუდრო თავშესაფრად იქმნას აღთქმული, და შეიძლება კიდეც შეგინებული და უარყოფილი იქნას.
ცოდვები, შეცდომები, უღირსი მოქმედებანი სასულიეროთაგან, არის წუხილი და განსაცდელი ეკლესიისა.
წმ. იოანე ოქროპირმა თავის თანამედროვე სასულიერო პირთა მხილებისას, ერთხელ გამოთქვა ასეთი აზრი, რომ „სამღვდელოთაგან მხოლოდ მცირედნი გადარჩებიან". და მაინც ეკლესია ცხოვრობს თავისი ცხოვრების მთელი სისრულით, აღვსილია საიდუმლო მადლიანი ძალებით და მაშინაც კი, როცა სამღვდელოება არ დგას მოწოდების სიმაღლეზე, ეკლესია წმიდა და უბიწო რჩება. ეკლესიისაგან განდგომას გასამართლებლად ხშირად ასახელებენ სხვადასხვა მიზეზს: მაგალითად იმას, რომ აღიზიანებენ და აბრკოლებენ მლოცველები, ვერ იტანენ ბევრ ხალხს, ვერ ლოცულობენ, როცა ტაძარში ბევრი ხალხია. შეიძლება ეს ასეც იყოს, მაგრამ ასეთივე განცდები უფრო საბაბია ეკლესიიდან წასვლისა, ვიდრე მიზეზი. ნუთუ მართლაც ძნელია ისეთი ტაძრის მონახვა ან ტაძარში ისეთი ადგილისა, სადაც არ არის მოუსვენრობა, სადაც არავის შეგაწუხებს?!
ერთ-ერთი სერიოზული მიზეზი, რაც ხშირ შემთხვევაში აბრკოლებს ადამიანს, არის არცოდნა ანუ გაუგებრობა იმისა, თუ რა ხდება ეკლესიაში და რატომ ხდება, ე.ი. არ იციან ღვთისმსახურების თანმიმდევრობა და მისი შინაგანი არსი - მნიშვნელობა; მაგრამ არ შეიძლება არ ვთქვათ, რომ ვისაც გულწრფელად და სერიოზულად სურს საზოგადო ღვთისმსახურებაში მონაწილეობა და გაგება იმისი, თუ რა ხდება ეკლესიაში ან რა იკითხება, ის ყოველთვის მოახერხებს ამის გაგებას, ოღონდ კი ნამდვილად სურდეს. მაგრამ ეკლესიიდან განდგომის ჭეშმარიტი მიზეზები ჩვენს მიერ ჩამოთვლილ მიზეზთა შორის ძალიან ნაკლებად მდგომარეობს, მთელი უბედურება ისაა, რომ ეკლესია, ღვთისმსახურება თანდათან ზედმეტი ხდება სულისათვის, შინაგანად გაუცხოებას აქვს ადგილი, რაც დაკავშირებულია სულიერ სიზარმაცესთან და უფრო მეტად კი მოვლენასთან, რაც იმაში ვლინდება, რომ ადამიანი სულით ხორცამდე ამსოფლიურ საქმეებშია ჩაფლული.
არ უნდა გამოგვრჩეს ისეთი შემთხვევებიც, როცა ადამიანის რელიგიურ ცხოვრებასა და ეკლესიას შორის ყოველგვარი კავშირი გაწყვეტილია არასწორი, არაეკლესიური აღზრდის გამო. ეს საკითხი საკმაო ყურადღებას მოითხოვს.
ადამიანის რელიგიური სახე დიდად არის დამოკიდებული იმაზე, თუ როგორი აღზრდა მიიღო მან ბავშვობაში. შევხვედრივარ ადამიანებს, რომელთაც ნამდვილად გააჩნიათ მოკრძალება ეკლესიის მიმართ და ერთგვარი ღვთისმოსაობითაც გამოირჩევიან სხვა ადამიანთა შორის, მაგრამ უჭირთ ეკლესიაში შესვლა, პირჯვრის გადასახვა და მუხლის მოდრეკა, ეძნელებათ ხატებისა და სიწმიდეთა ამბორი იმ უბრალო მიზეზით, რომ არ არის მათში გამომუშავებული თვისება ამგვარი ქცევებისა და მოზრდილ ასაკში ამას უკვე ვეღარ ახერხებენ, მათთვის უჩვეულოა. მეორეს მხრივ, შევსწრებივარ ასეთ ფაქტსაც: ბებიას მოჰყავს შვილიშვილი. რა წამს ბებიამ დავინახა მათს გზაზე მდგარი ორი მღვდელი, შვილიშვილი ქუჩის მეორე მხარეს გადაიყვანა და თან უთხრა: შვილო, 3-ჯერ გადააფურთხე, მღვდლები მოდიანო. რა თქმა უნდა, ბავშვმა შეასრულა საყვარელი ბებიას მითეთება, მაგრამ მოდით, ვთქვათ ახლა: როცა ეს ბავშვი გაიზრდება, უბრალოდ ურწმუნო იქნება? უფრო მეტად საფიქრებელია, რომ მასში მძულვარება იქნება მღვდლისა და აქედან ეკლესიის მიმართაც. დღეს ბევრ სასწავლებელში ასწავლიან ზოგან „საღვთო სჯულს", ზოგან „რელიგიის ისტორიას", ზოგ სასწავლებელში კი „რელიგიასა და კულტურას" და ცდილობენ ამის ხარჯზე შეავსონ ის ხარვეზები და სერიოზული ნაკლოვანებები, რაც არსებობს სწავლების სისტემაში. თუმცა ვგონებ, ხშირ შემთხვევაში ამას ვერ ახერხებენ, რადგან ქრისტიანობის შესახებ კი ასწავლიან, მაგრამ ქრისტიანული ცხოვრების მაგალითს ვერ აძლევენ, რაც ბევრად უარეს შედეგს იძლევა, ვიდრე სულ რომ არ ასწავლო, რადგან ფაქტიურად ბავშვის ცნობიერებაში მკვიდრდება ტყული, გაორებული ცხოვრების წესი. ამით მე ხაზი მინდა გავუსვა იმ დიდ პასუხისმგელობას, რომელიც ეკისრება აღმზრდელს. ჩვენს საზოგადოებას, ჩვენს ქვეყანას სჭირდება ქრისტიანული რწმენით და ცხოვრების წესით აღჭურვილი ადამიანი და არა ისეთი ხალხი, ვისაც მხოლოდ ცოდნი გარკვეული მარაგი აქვს ქრისტესა და მისი ეკლესიის შესახებ. ეკლესია სახლი უნდა იყოს ქრისტიანისათვის. ისევე მზრუნველობას უნდა იჩენდეს ადამიანი ეკლესიის მიმართ, როგორც საკუთარი სახლის მიმართ. ჩვენ კი ხშირ შემთხვევაში სტუმრები ვართ ეკლესიისა. ბევრი ადამიანი ეკლესიას ისევე აღიქვამს, როგორც კინოს, თეატრს, კლუბს თუ სხვა სანახაობით დაწესებულებას. ვიდრე ამგვარი დამოკიდებულება (რა თქმა უნდა, მეტ-ნაკლებად მაინც) არ შეიცვლება, ეკლესიური ცხოვრების და აქედან სულიერი ცხოვრების აღორძინება ჩვენი ხალხისა არ მოხდება. არიან ადამიანები, რომელთაც იმდენად „უყვართ" ცხოველები და ფრინველები, რომ მიდიან ტყეში, ხოცავენ მათ, შიგნეულობას გამოუღებენ, ბამბით გატენიან და სახლში დაიდგამენ. მათ ცხოველი კი არა, მისი ფიტული უყვართ. ასეთ ადამიანებს ვემსგავსებით ხოლმე, როცა განსაკუთრებულ მზრუნველობას ვიჩენთ მოზარდის (და საზოგადოდ ადამიანის) სოციალური პრობლემის გადაჭრისა თუ ამსოფლიური ცხოვრების საკითხების გასაუმჯობესებლად და ჭეშმარიტად ფასეულ-აუცილებელ სულიერი ცხოვრების საკითხებს არაფრად ვაგდებთ, ან, უკეთეს შემთხვევაში ბევრად უფრო სასტიკ დანაშაულს ჩავდივართ, რადგან ზემოთ მოყვანილ შემთხვევაში ცხოველთან თუ ფრინველთან გვაქვს საქმე, აქ კი ცოცხალ ადამიანთან, ღმერთის ხატთან.
სარწმუნოების სიმბოლოში სწავლება ეკლესიის შესახებ იწყება სიტყვით „მრწამს". შეიძლება კითხვაც კი გაგვიჩნდეს - რა საჭიროა რწმენა ეკლესიასთან მიმართებაში, ეკლესია ხომ ცოცხალი და უცილობელი რეალობაა? ნუთუ იმისათვის, რომ ეს რეალობა აღიქვა, რწმენაა საჭირო? როგორც ჩანს, ასეა ნამდვილად. პირველი საუკუნის ქრისტიანთა გულებში ქრისტე მაცხოვრის რწმენასთან ერთად იბადებოდა რწმენა მისი ეკლესიისადმი, მაგრამ მერე და მერე, ეკლესიის უშუალო აღქმა მთელი სისრულით სულ უფრო ძნელდებოდა. თვით ქრისტე მაცხოვრის რწმენაც კი ისე ადვილად აღარ ეძლეოდა ადამიანს. ადრეული ქრისტიანობისაგან განსხვავებით, ადამიანის გული ისე აღარ იწვის რწმენის ცეცხლით, მოიწია სულიერი გაღატაკების ჟამი, და ამან გამოიწვია ეკლესიური შეგნების გაძლიერების აუცილებლობა. ამით აიხსნება ის შინაგანი სირთულეები, რომელთა გადალახვას განსაკუთრებული ძალისხმევა სჭირდება. უნდა გვახსოვდეს, რომ ყველა, ვინც მოინათლა „სახელითა მამისა და ძისათა და წმიდისა სულისათა", უკვე ეკუთვნის ეკლესიას და მის შიგნით არიან: მაგრამ ნათლობის აქტს მხოლოდ შევყავართ ეკლესიაში. ჩვენს წინაშე იხსნება კარი და გვეძლევა შესაძლებლობა ვიყოთ ეკლესიაში არსებული მადლიანი ძალების მფარველობის ქვეშ და მათგან მივიღოთ სულიერი საზრდო. მთელი შემდგომი ცხოვრება კი დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად აქტიურად ვიცხოვრებთ ეკლესიის წიაღში, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ნათლობისას მიღებული მადლი, რაც აუცილებელია ადამიანის მისტიური გარდაქმნისათვის, რჩება ადამიანში, როგორც პოტენცია - შესაძლებლობა, რომელიც შევიწროებულია და თითქმის მოშთობილი ამსოფლიური საზრუნავით და არა ეკლესიური ცხოვრების წესით. თუ ადამიანი ბავშვობიდან, ჩვილობიდანვე ეჩვევა ღვთისმსახურებას, წმიდა საიდუმლოთა მიღებას, ასეთ შემთხვევაში ყალიბდება მტკიცე შინაგანი (და გარეგნულიც) კავშირი ეკლესიასთან და როგორი კრიზისიც არ უნდა დადგეს იმ ადამიანის ეკლესიურ შეგნებაში, ეს კავშირი თავის ძალას ინარჩუნებს. ხოლო თუ ასეთი კავშირი არ არსებობს, მაშინ ადამიანის ეკლესიურ ცხოვრებაში ბზარის გაჩენისას (რაიმე მიზეზით დაბრკოლების შემთხვევაში) პრაქტიკულად აღარ რჩება ეკლესიისკენ მოტრიალების, ეკლესიური ცხოვრების განახლების შესაძლებლობები. რას შეიძლება მოიცავდეს ეკლესიური ცნობიერება? ყველაფერს, რაც დაკავშირებულია ეკლესიასთან, ღვთის მსახურებასთან, საეკლესიო იერარქიასთან, სარწმუნოებრივ სწავლებასთან და თუ რომელიმე მათგანთან დაკავშირებით გაჩნდება ადამიანის გულში უკმარისობის გრძნობა, და შეიძლება კიდეც - დაბრკოლება, ჩვენთვის დამახასიათებელი განზოგადოების პრინციპით აზროვნების გამო, იგი გადადის ჩვენი ეკლესიური ცნობიერების სხვა სფეროებზეც. მაგალითად, თუ ადამიანი დაბრკოლდა იერარქის მიმართ, ეს დაბრკოლება გადაედება სარწმუნოებრივ საკითხებს, ღვთისმსახურებას, და საერთოდ, მეტასტეზებში შეიძლება მოექცეს მთელი ცნობიერება. ეს რომ არ დაგვემართოს, უნდა ვისწავლოთ დაცვა ეკლესიისა. უნდა შეგვეძლოს გარკვევა ეკლესიის მიმართ წამოსული ცილისწამების კორიანტელში, რათა არ ჩავვარდეთ განსაცდელში და არ აღმოვჩნდეთ ეკლესიის გარეთ, ანუ არ დავრჩეთ ჭეშმარიტად მაცხოვნებელის მადლის გარეშე.
ძალიან იოლია სამღვდელოების კრიტიკა. ვისგან გვესმის უმთავრესად ამგვარი კრიტიკა? მათგან, ვინც არად დაგიდევთ ღვთის მცნებებს სათავისოდ, სამაგიეროდ დიდის მონდომებით, ერთგვარი ბოროტი სიხარულითაც კი ყვებიან სხვადასხვა ცილიმწამებლურ ამბებს, თუნდაც სინამდვილეს. ალბათ არავის აკრიტიკებენ ისე ადვილად, თავაშვებულად, როგორც ეკლესიის წარმომადგენელთ; ხან ბრალს სდებენ ფარისევლობაში, თვალთმაქცობაში, ვერცხლისმოყვარეობაში, უწესო ცხოვრების წესში. ეს კრიტიკა იმათგან მოდის უმეტესად, ვისთანაც არც სარწმუნოების და არც ეკლესიის შვილობის განცდაა. შედეგი კი საკმაოდ მტკივნეულია, ადამიანები, რომლებიც ვერ არჩევენ ეკლესიის არსს მისი გარეგნული-ფორმობრივი გამოხატულებისა და ნიშნებისაგან, მიდიან სექტანტებთან, მათთან, ვინც არაფერს იშურებს იმისათვის, რომ ეკლესია გააშაოს; იმასაც კი ამბობენ - „რა საჭიროა სამღვდელოება, რაში გვჭირდება შუამავალი ქრისტესთანო". თუ ყურადღებით დაუკვირდებით რა მოთხოვნებს უყენებენ სამღვდელოებას, დარწმუნდებით, რომ პრაქტიკულად შეუძლებელიც კია ამ მოთხოვნების დაკმაყოფილება. სამღვდელოებისაგან მოითხოვენ ხოლმე იმას, რისგანაც ასე ადვილად ათავისუფლებელ საკუთარ თავს. თუ მღვდელი შეცდა ან გაბრაზდა, ან ყურადღებიდან გამორჩა რამე ან ვინმე, არასგზით არ პატიობენ მას. მღვდელში დანახული ადამიანური სისუსტეც კი აბრკოლებთ მის მიმართ. ამ დროს მღვდელი ისეთივე ადამიანია, როგორიც სხვა ნებისმიერი; მასშიც, როგორც ყველა ადამიანში, არსებობს პოტენციური (მემკვიდრეობითი) მიდრეკილება ცოდვისაკენ. მასაც ებრძვის ბოროტი, მასაც შეიძლება შეეშალოს. უფრო მეტსაც ვიტყვით. არ შეიძლება იმის უარყოფა, რომ სამღვდელოებაში შესაძლოა არიან ისეთებიც, ვინც ნამდვილად არ იმყოფება მოწოდების სიმაღლეზე, მაგრამ მთავარი მაინც ის სატკივარია, რომ ამგვარ მორწმუნეთა დიდ უმრავლესობას საერთოდ არ გააჩნია ეკლესიური ცნობიერება. მათთვის არ არის ეკლესია დედა, მათთვის საეკლესიო იერარქია უცხოა, არავითარი სიყვარული არ გააჩნიათ სამღვდელოებისა, არა როგორც იერარქიისა, არამედ როგორც ადამიანებისა. აქედან მოდის ის დაუნდობლობა, ხშირად სიძულვილიც კი, რასაც ეკლესიისა და მისი იერარქიისადმი იჩენენ. ფაქტიურად, ამაშია მიზეზი „ეკლესიის გარეშე არსებული ქრისტიანობისა".
ადამიანის გონებაში ბუნებრივად იბადება მრავალი შეკითხვა იმ მიზეზით, რომ დიამეტრალურად განსხვავდება ერთმანეთისაგან სახარებისეული სიმართლე და თანამედროვე იდეოლოგია; და თუ ადამიანი ყოველდღიურად არ კითხულობს წმიდა წერილს, მოციქულთა სწავლებას, მის გონებაში გაჩენილ ყოველ ამგვარ შეკითხვაზე პასუხის მისაღებად მიმართავს არა წმიდა წერილს, არა ღვთისმეტყველების საკითხებში მომზადებულ მაღალ სულიერ ადამიანს, არამედ თავის თავში თავისუფალ გასაქანს აძლევს ყველაფერ იმას, რაც პირიქით, აღრმავებს სულიერი კრიზისს. ასეთი მოვლენა ალბათ იმითაც აიხსნება, რომ ჩვენი თანამედროვე ცხოვრება აღვსილია უნდობლობით ეკლესიის მიმართ. მით უფრო, რომ ამ უნდობლობისათვის საფუძველის ჩაყრა ჩვენს ქვეყანაში სახელმწიფო პროგრამით იყო გათვალისწინებული. ჩვენს წინაშე არსებული საკითხებისა და პრობლემების ქრისტიანული დანახვა ჩვენგან მოითხოვს დიდ შრომას, ეკლესიის სწავლებასა და მის ისტორიაში ჩაღრმავებას. ქრისტიანული ცხოვრების გზა მოფენლია უამრავი სირთულით, რომელთა გადალახვას სჭირდება არა მარტო ცოდნა, არამედ დიდი სულიერი სიმამაცეც.
დეკანოზი გურამ ბერბიჭაშვილი (ამჟამად მთავარეპისკოპოსი გრიგოლი)
„კეთილ არს სჯული უკეთუ ვინმე წესიერად იპყრას იგი", ოზურგეთი, 1995 წ.
„კეთილ არს სჯული უკეთუ ვინმე წესიერად იპყრას იგი", ოზურგეთი, 1995 წ.